Abby Kortrijk: duurzame transformatie van erfgoedsite tot museum

Radicale ingrepen met respect voor de site

In het hart van Kortrijk is de Groeningeabdij getransformeerd tot Abby, een vernieuwend museum waar beeldende en toegepaste kunst elkaar ontmoeten. De architecten – Tab Architects, Barozzi Veiga en Koplamp Architecten – kozen voor een gedurfde aanpak: selectieve sloop bovengronds, gecombineerd met de creatie van twee grote ondergrondse tentoonstellingsruimtes. Zo werd ruimte gecreëerd voor een openbaar stadspark en een heraangelegde kloostertuin, die de site opnieuw adem geven.

Blikvanger op de site is het nieuwbouwpaviljoen in de vorm van een afgeknotte piramide, opgetrokken uit donkere baksteen. Deze hedendaagse interpretatie van middeleeuwse bouwvormen huisvest onder andere het museumcafé: een theatrale rode ruimte die dienstdoet als ontmoetingsplek en visuele toegangspoort tot het museum. Grote raampartijen bieden uitzicht op het historische decor en de lange tafelopstelling verwijst naar de vroegere kloosterrefter.

Ook in de voormalige kapel werden ingrepen gedaan om de sacrale waarde van de ruimte te herstellen. Oude vloeren werden verwijderd, en lichte, transparante gordijnen evoceren opnieuw de oorspronkelijke vorm. De overgang naar de bovenliggende museumzalen gebeurt via een sobere trap, in contrast met de expressieve vormentaal elders op de site. De museumzalen zelf zijn sober en neutraal afgewerkt, zodat de kunst volledig tot haar recht komt.

Dieter Van Caneghem -

Stad Kortrijk -

Dieter Van Caneghem -

Dieter Van Caneghem -

Stad Kortrijk -

Stad Kortrijk -

Bouwkundige en duurzame innovaties

Het ontwerp van Abby is het resultaat van een internationale samenwerking: het Spaanse bureau Barozzi Veiga en het Belgische TAB Architects tekenden het concept, terwijl Koplamp Architecten instond voor de restauratie. De uitvoering gebeurde door hoofdaannemer Artes Depret.

De enige bovengrondse uitbreiding is het parkpaviljoen, dat verwijst naar de bestaande daklijnen van de abdij. De gevel werd bekleed met WasteBasedBricks: op maat gemaakte bakstenen ontwikkeld door FRONT® (voormalig StoneCycling), vervaardigd uit 92.750 kg gerecycleerd bouwafval. Deze duurzame baksteen – met hoeken van 78 en 84 graden en een antracietkleurige, gezandstraalde afwerking – onderstreept het circulaire karakter van het project.

Ondergronds werden twee nieuwe tentoonstellingsruimtes gerealiseerd, samen goed voor ongeveer 1.000 m² bijkomende exporuimte. De 19e-eeuwse kapel werd tijdelijk opgevangen en ‘gelift’ om plaats te maken voor de ondergrondse doorgangen. Deze ingreep vereiste complexe funderingstechnieken en waterdichting om de stabiliteit en levensduur van de historische gebouwen te garanderen. In mei 2023 werd het hoogste punt van het nieuwe volume bereikt met het symbolisch plaatsen van een meiboom.

Duurzame restauratie met toekomstvisie

Met de restauratie en herbestemming van de Groeningeabdij tot Abby is een krachtig voorbeeld neergezet van hoe erfgoed nieuw leven kan krijgen zonder zijn historische ziel te verliezen. De architecten slaagden erin om het monumentale karakter van het gebouw te bewaren, terwijl ze tegelijk een toekomstgerichte invulling gaven aan de site. Door oude en nieuwe elementen in harmonie te laten samensmelten, kreeg het abdijcomplex niet alleen een nieuwe functie als museum, maar ook een duurzame, hedendaagse relevantie binnen de stad Kortrijk.