NOBIS²: Vijf erfgoedparels worden klaargestoomd voor de toekomst

Statutair bestuurder van Erfgoed en Visie, Edith Vermeiren stelt dat de wedstrijd veel meer is dan financiële steun. Het doel is strategische versterking van projecten die erfgoedwaarde en maatschappelijke meerwaarde combineren. Samen met eigenaars en lokale partners wordt onderzocht wat haalbaar is, zodat historische plekken opnieuw betekenis krijgen voor hun omgeving.

De vijf laureaten

Het Heksenkot, Zoutleeuw

Het Heksenkot is een 14e eeuwse stadstoren aan de rand van de vestinggordel van Zoutleeuw. Het gebouw maakt deel uit van het stadspark en staat al langere tijd leeg. Mogelijke toekomstscenario’s variëren van uitkijkpunt en ontmoetingsplek tot een kleinschalige vergader of overnachtingslocatie, maar ieder scenario vraagt een zorgvuldige afweging tussen behoud en gebruik. De stad en lokale erfgoedactoren zijn betrokken bij de verdere uitwerking.

Casino van Gompel, Mol

Het Casino van Gompel is een art deco gebouw uit 1925 van Louis Sauvage. Het pand ontsnapte aan sloop na lokale protesten en kreeg beschermingsmaatregelen, waarna vzw Casinovatief het gebouw weer in cultureel gebruik nam. Het gebouw fungeert als sociaal cultureel centrum voor voorstellingen, concerten en verhuur, maar blijft kampen met praktische uitdagingen zoals hoge energie lasten en de nood aan verduurzaming zonder afbreuk te doen aan de erfgoedwaarde.

Klooster Het Spijker, Hoogstraten

Het voormalige Ursulinenklooster uit de 19e eeuw maakte lange tijd deel uit van een schoolcampus. Sinds het vertrek van de zusters staat het gebouw grotendeels leeg en voldoet het niet zonder meer aan moderne gebruikseisen. Het bestuur van de school zoekt naar partnerschappen en mogelijke functies om het gebouw een nieuwe levensvatbare rol te geven binnen de buurt en de schoolwerking.

Sint Lazaruskapel, Rumst

De Sint Lazaruskapel is een 15e eeuwse kapel met een bijzondere laat gotische muurschildering van Het Laatste Oordeel. De kapel is beschermd en kent een beperkt gebruik, onder meer bij lokale gebeurtenissen. De begeleiding richt zich op conservering en restauratie van de muurschildering en op publiekswerking, zodat het kunsthistorische element voor een breder publiek toegankelijk wordt zonder het te overbelasten.

Xaveriuskerk, Borgerhout

De Xaveriuskerk is een door Paul Felix ontworpen brutalistisch gebouw uit de jaren 1960 dat verbonden is met een schoolsite. Vanaf september 2025 ligt de focus op een toekomstplan met een herbestemming naar een polyvalente zaal voor culturele activiteiten, jeugd en buurtwerking. Het gebouw kent technische uitdagingen zoals betonrot, gebrekkige isolatie en verouderde installatietechnieken, punten die centraal zullen staan in de verdere plannen.

Conclusie

NOBIS² toont hoe gerichte expertise een hefboom kan vormen voor historische projecten die zowel erfgoedwaarde als maatschappelijke meerwaarde bieden. De vijf dossiers illustreren de brede reikwijdte van de opgaven in de sector: van middeleeuwse torens en laat gotische muurschilderingen tot art deco en brutalistische kerkgebouwen. Voor renovatie restauratie en herbestemmingprofessionals bieden deze cases concrete voorbeelden van hoe technische vraagstukken, duurzaamheidsambities en programmatische invulling samenkomen.

Een kleine knipoog naar Reno Summit: deze dossiers zijn ideale gespreksonderwerpen voor de beursvloer en onderstrepen waarom samenwerking tussen eigenaars, erfgoedexperts, lokale besturen en renovatiepartners essentieel blijft om historische projecten toekomstklaar te maken.