Sterke daling in verkoop warmtepompen, maar sector blijft hoopvol
Concrete cijfers
In de eerste zes maanden van 2024 kende de verkoop van cv-ketels op olie en gas een stijging van 8% in vergelijking met 2023. Daarentegen is de verkoop van warmtepompen in dezelfde periode met maar liefst 50% gedaald. In concrete cijfers betekent dit dat er 7.650 meer cv-ketels zijn verkocht, terwijl de verkoop van warmtepompen met 13.600 exemplaren is gedaald, van 29.800 naar 16.200 stuks. De verkoop van warmtepompboilers volgde een vergelijkbaar dalende trend met een afname van 56%, van 24.500 naar 11.000 eenheden.
Noodzaak voor verandering
Patrick O, verantwoordelijke public affairs van Climafed, merkt op: “Vergelijken met 2023 geeft wellicht een vertekend beeld omdat de jaren 2022 en 2023 uitzonderlijk goede jaren waren voor de verkoop van warmtepompen, mede door de coronacrisis, de oorlog in Oekraïne, en de daarbij behorende energieprijzen. Hierdoor werden er in 2023 in België 68% meer warmtepompen verkocht dan in 2022, met meer dan 50.000 verkochte exemplaren voor zowel nieuwbouw als bestaande bouw. Toch is de huidige trend zorgwekkend."
"Als we onze klimaatdoelstellingen willen halen en onze gebouwen tegen 2050 volledig fossielvrij willen verwarmen en koelen, moeten we juist een omgekeerde trend zien", bevestigt Christophe Leroy, voorzitter van Climafed. "Laten we niet vergeten dat een warmtepomp ongeveer vier keer minder energie verbruikt dan een ketel op gas of stookolie."
Elektriciteit/gasratio voornaamste probleem
“Hoewel warmtepompen onmiskenbaar energie-efficiënter zijn en bijdragen aan een aanzienlijke CO2-reductie, lijkt het erop dat consumenten terughoudend zijn om over te stappen vanwege de te hoge elektriciteitsprijs”, stelt Patrick O. “Het is immers vooral de huidige energieratio, die de prijs van elektriciteit tegenover die van gas plaatst, die een grote rol speelt in de dalende verkoop van warmtepompen. Bij de start van de oorlog in Oekraïne bedroeg de energieratio 2 en nu is die een kleine 4. Elektriciteit kost momenteel ongeveer 30 cent per kWh, terwijl gas en stookolie slechts ongeveer 8 cent per kWh kosten. Dit maakt elektriciteit bijna vier keer duurder, wat de overstap naar warmtepompen economisch onaantrekkelijk maakt, ondanks hun hogere energie-efficiëntie.
Om ervoor te zorgen dat de warmtepomp goedkoper is in gebruik dan een fossiele ketel, zou elektriciteit per kWh slechts 2,5 keer duurder moeten zijn dan stookolie en gas. En volgens een recente studie van de CREG zelfs minder dan 2 keer duurder als we de kosten voor investeringen en onderhoud in de analyse meenemen."
Slimste en meest toekomstgerichte keuze
Warmtepompen bieden volgens Climafed in vrijwel alle situaties een geschikte oplossing en leveren zowel een hoog comfortniveau als een uitstekende energie-efficiëntie. Daarnaast verhogen duurzame woningen hun waarde op de lange termijn. Met de steeds strengere energieprestatie-eisen voor woningen wordt de keuze voor een warmtepomp niet alleen aantrekkelijker, maar ook noodzakelijker. Warmtepompen worden algemeen beschouwd als een van de meest effectieve oplossingen om de verwarming te decarboniseren. "Europa heeft zich tot doel gesteld om tegen 2030 30 miljoen warmtepompen te installeren" zegt Leroy. "Met het huidige tempo zullen we dat nooit halen, zeker omdat de daling in verkoopcijfers in heel Europa zichtbaar is. In Duitsland is het -60%, in Nederland -65%, en in Frankrijk -45%."
Toch blijft de sector hoopvol. Naar verwachting komt er eindelijk een tax shift waar de sector al lang om vraagt. “De aanpassing van de fiscaliteit op elektriciteit, gas en stookolie staat in de ontwerpteksten bij de regeringsvorming en is broodnodig om warmtepompen de boost te geven die ze nodig hebben," zegt Patrick O.
ETS 2.0
De sector staat ook klaar om particulieren en installateurs te ondersteunen in de klimaattransitie. 'We zijn voorbereid op een toenemende vraag naar warmtepompen, waarbij de productiecapaciteit op peil is en de rentevoeten naar verwachting geleidelijk zullen dalen. Voor nieuwbouwprojecten is het nu al essentieel om zonder aarzeling te kiezen voor emissievrije oplossingen. Bij renovaties moet de focus liggen op het eerst verlagen van de warmtevraag door middel van betere isolatie. De 50 °C-test kan helpen bepalen of een hydronische warmtepomp geschikt is; anders kan een hybride systeem (warmtepomp + ketel) een waardevol alternatief zijn. En bij ingrijpende energetische renovatie in Vlaanderen wordt vanaf 1 januari 2025 een rendement van minimaal 130% verplicht. En wanneer België in 2027 ETS 2.0, de uitgebreide versie van het Europese Emissiehandelssysteem, implementeert, zullen de kosten voor gas en olie ook sterk stijgen, omdat deze fossiele brandstoffen dan onder strengere uitstootregels vallen. In al die gevallen kunnen installateurs en fabrikanten samen het beste verwarmingsadvies bieden. “De keuze voor een warmtepomp is niet alleen een stap naar een duurzamere toekomst, maar ook een investering die op lange termijn financieel voordelig kan zijn”, aldus nog Patrick O.