Genomineerden Erfgoedprijs 2025 Provincie Oost-Vlaanderen

Het goede voorbeeld

“Onze provincie is rijk aan erfgoed”, schetst ​gedeputeerde David Coppens, bevoegd voor Erfgoed, het concept van de Erfgoedprijs. “Dat vertelt een belangrijk verhaal over onze identiteit. Maar dat erfgoed kan maar blijven bestaan voor de generaties na ons als het mensen rond zich heeft die het willen blijven gebruiken - zeker als de oorspronkelijke functie niet meer kan worden gehandhaafd. Om dat evenwicht te vinden zijn visionaire eigenaars én dito architecten nodig. We verspreiden graag hun Erfgoedprijs.”

34 duo's bouwheer en architect

Tot eind juni konden duo’s van architect en bouwheer zich kandidaat stellen voor deze prijs. De Provincie ontving maar liefst 34 inzendingen. De vakjury bestaande uit Nikolaj De Meulder (zaakvoerder OLMarchitecten), Matthias Francken (directeur Herita vzw), Barbara Van der Wee (zaakvoerder Barbara Van der Wee Architects), Hera Van Sande (JUNO architecten/VUB/Archipel) en Koen Van Synghel (architect/architectuurcriticus) wikten en wogen de kandidaten. Daarbij stelden de juryleden zich onder meer volgende vragen:

• Combineert het project hedendaagse architecturale kwaliteit met een glansrol voor het erfgoed zelf, en is er een evenwichtige wisselwerking hiertussen?
• Is het concept vernieuwend en onderscheidend?
• Worden principes van duurzaamheid en circulariteit doorgetrokken?
• Is de uitvoering op niveau?
• In welke mate is het project een meerwaarde voor de omgeving?

Na beraadslaging konden volgende zes projecten en duo's van bouwheer en architect de jury het meest overtuigen.

Café wordt school (Ronse) - Steinerschool De Ringelwikke en m u r m u u r architecten

Het zogenaamde ‘Café Relais de l'Autobus’ is een herberg met erfgoedwaarde op de grens van de provincies Oost-Vlaanderen en Henegouwen. Het schoolbestuur van de Steinerschool De Ringelwikke initieerde de herbestemming van café tot school. De nieuwe architectuur integreert herstel van waardevolle materialen en voegt circulatie toe aan de buitenzijde. Nieuwe passerelles en trappen omringen de centrale koer, passend bij de Steinerfilosofie van buiten leren. De buitenruimte blijft grotendeels onverhard en bomen blijven behouden. Er werd aandacht besteed aan de verkeersdrukte aan de straatzijde en er werd ruimte vrijgemaakt om veilig toe te komen aan de oostgevel.

Volgens de jury realiseert dit project een zorgvuldige herbestemming van een erfgoedpand tot school, met aandacht voor veiligheid, duurzaamheid en landschappelijke integratie. De architectuur ondersteunt de pedagogische visie en respecteert waardevolle elementen. Hoewel de nadruk sterk ligt op nieuwe architectuur, blijft de erfgoedwaarde herkenbaar.

School wordt collectief woonproject (Zomergem) - Gemeente Lievegem en Dierendonckblancke architecten

Het gemeentebestuur van Lievegem schoolde de voormalige gemeentelijke jongensschool van Zomergem om naar een collectief woonmodel van gezinswoningen. De combinatie van nieuwbouw en renovatie van Dierendonckblancke architecten behoudt de ruimtelijke en landschappelijke eigenheid en de beeldbepalende gebouwen en voegt hier eigentijdse elementen aan toe. De speelplaats blijft het kloppende hart van de site. Acht nieuwe woningen vervangen twee vleugels in slechte staat, met een fris contrast in materialen. De luifels boven de individuele toegangen tot de woningen zorgen voor een zachte overgang tussen publiek en privé. Een collectieve overdekte buitenruimte biedt ruimte voor gemeenschappelijke activiteiten.

De jury oordeelde dat dit project getuigt van een sterke en innovatieve herbestemming, waarbij de oorspronkelijke functie van de site op een betekenisvolle manier wordt omgevormd tot een hedendaags cohousingproject. Er is duidelijke aandacht voor woondensiteit, groen en het collectief geheugen, wat bijdraagt aan zowel de leefkwaliteit als de verankering in de buurt.

Kerk wordt kinderopvang (Lokeren) - Stad Lokeren en Bressers Architecten

De Sint-Jozefkerk in Lokeren is een modernistische kerk van Laureys en Dierick uit 1977-1978. De Stad Lokeren herbestemde de kerk tot naschoolse kinderopvang, en ging in zee met Bressers Architecten. Zij behielden het originele grondplan en aanzicht. Het erfgoed wordt duurzaam doorgegeven door behoud van materialen én verwijdering van asbest. Met een S-vormig meubel creëerden ze flexibele speelzones. De dagkapel werd omgeturnd tot buitenspeelruimte maar behield de modernistische vormentaal. De herbestemming van de Sint-Jozefkerk is een functiewijziging met behoud van een gemeenschapsfunctie met maatschappelijke relevantie.

Volgens de jury is er een mooi evenwicht tussen behoud van modernistische erfgoedkenmerken en hedendaagse invulling.

Woning wordt kantoorgebouw (Gent) - Sogent en VOLT architecten

De Kleine Sikkel is het imposante gebouw op de hoek van de Nederpolder en de Biezekapelstraat. In de 14de eeuw was het een prestigieuze patriciërswoning - anno 21ste eeuw een uitgeleefd beschermd monument. Met respect voor de historische waarde van het pand realiseerde Sogent samen met VOLT architecten hier een functioneel kantoorgebouw voor diverse culturele verenigingen. Het historische hoofdgebouw werd gerenoveerd met duurzame technieken en zonnepanelen. Een nieuwbouwvolume biedt moderne faciliteiten en een prachtig zicht. De romaanse kelder is publiek toegankelijk. Een historische steeg werd heropend en zorgt voor verbinding met de stad.

Volgens de jury een voorbeeld van zorgvuldige erfgoedzorg met een hedendaagse invulling. Het waardevolle hoofdvolume werd met respect voor de historische structuur gerestaureerd, terwijl de nieuwe toevoegingen licht, lucht en functionaliteit brengen. De herbestemming tot culturele werkplek versterkt de maatschappelijke relevantie.

Sociale woonblokken worden cohousingproject (Gent) - Wooncoop cv en HAVANA architectuur bv

De Bellefleurstraat in Gent is een korte verbindingsstraat van de Rooigemlaan met de Peerstraat die gedomineerd wordt door een rij sociale appartementsgebouwen van stadsarchitect Charles Van Rysselberghe uit 1911-1912. Het was pionieren voor de vooroorlogse sociale woningbouw. Vier woonblokken werden door Wooncoop cv en HAVANA architectuur bv herbestemd tot cohousingproject. Dit project behoudt de originele architectuur. Een extra trap geeft zowel ruimtelijk als sociaal voordelen. Badkamers en keukens werden gemoderniseerd. Het e-peil werd aanzienlijk verbeterd. De samenwerking verliep vlot. Deze realisatie versterkt de buurt.

Een zorgvuldige herbestemming met minimale ingrepen en een sterke energetische actualisatie, was het voorlopige verdict van de vakjury.

Burgerhuizen worden studentensite (Gent) - UGent en DBLV architecten

In de Sint-Pietersnieuwstraat in Gent zijn verschillende burgerhuizen uit de 19de eeuw door DBLV architecten in opdracht van Universiteit Gent getransformeerd tot Studentencentrum De Brug. Het nieuwe volume aan het studentenplein optimaliseert de circulatie en bezoekersstromen. De herenwoningen zijn gerestaureerd tot toegankelijke kantoren. Een nieuw centrum creëert een publieke doorsteek die de verschillende delen van de site verbindt. De site is leesbaar en heeft zachte overgangen, maximaal daglicht en veel ruimte voor ontmoeting en groen.

De jury vond het een grote verdienste van dit project om een chaotisch ensemble te structureren. Bovendien lijkt het een evenwichtige integratie van oud en nieuw, met een sterke stedenbouwkundige en sociale meerwaarde. De herdenking van routes en relaties met de omgeving versterkt de connectiviteit en het publieke karakter van de site.

Prijsuitreiking

De juryleden zullen deze zes projecten bezoeken. Tijdens die bezoeken krijgen de ontwerper en bouwheer de kans om hun project verder toe te lichten.

Op de prijsuitreiking op 29 januari 2026 in de herbestemde Leopoldskazerne in Gent wordt de uiteindelijke winnaar bekendgemaakt.